کبد چرب

چکیده
کبد وظایف متعددی از جمله فرآوری هرچیزی که ما میخوریم و می نوشیم یا جداسازی مواد مضر از خون را بر عهده دارد. وجود چربی اضافه در کبد سبب بروز اختلالات دراز مدت در این عضو میشود‌ که به این عارضه کبد چرب گفته می شود. در صورتیکه این بیماری درمان نشود، در مراحل پیشرفته میتواند خطرناک باشد. به عنوان مثال، التهاب کبد یا استاتوهپاتیت، ممکن است منجر به زخم کبدی، سرطان کبد و در نهایت نارسایی کبد و مرگ شود. کبد چرب، از طریق آزمایش خون، تصویر برداری و نمونه برداری قابل تشخیص است.

تعداد کلمات : 1787 / تخمین زمان مطالعه : 8 دقیقه

کبد چرب یا استئاتوز کبدی به وضعیت تجمع چربی در کبد اطلاق میشود. البته وجود چربی در کبد، به مقدار کم، امری عادیست اما تجمع آن بیش از حد مجاز، می تواند مشکلاتی را برای بدن بوجود آورد. کبد دومین عضو اصلی در بدن است که وظایف متعددی از جمله فرآوری هرچیزی که ما میخوریم و می نوشیم یا جداسازی مواد مضر از خون را بر عهده دارد. وجود چربی اضافه در کبد سبب بروز اختلالات دراز مدت در این عضو میشود‌ . مراحل اولیه کبد چرب زمانی تشخیص داده میشود که حجم سلولهای چربی در این عضو، به بیش از ۵ درصد برسد که این امر فقط با نمونه برداری از کبد و بررسی آن در زیر میکروسکوپ قابل انجام است. سونو گرافی، سی تی اسکن و ام آر آی میتوانند در تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار گیرند.

هرگاه سلول های قدیمی آسیب ببینند، کبد با تولید سلول های جدید، خود را ترمیم می کند اما هنگامی که آسیب دائما تکرار شود، زخم هایی دائمی بوجود می آیند که این عارضه تحت عنوان سیروز شناخته می شود. این بیماری در حالت خفیف، می تواند یک وضعیت برگشت پذیر باشد که با اصلاح شیوه زندگی، شامل تغییر عادات غذایی، کاهش وزن، و افزایش فعالیت بدنی بهبود میابد.

متاسفانه در حال حاضر این بیماری در آمریکا بسیار شایع است و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آمریکایی ها به آن مبتلا هستند. طبق آمار بنیاد کبد آمریکا، بیشترین موارد این بیماری که عمدتا با التهاب همراه بوده است، در سنین بین ۴۰ تا ۶۰ سال گزارش شده است. کبد چرب در مراحل پیشرفته میتواند خطرناک باشد.به عنوان مثال، التهاب کبد یا استاتوهپاتیت، ممکن است منجر به زخم کبدی، سرطان کبد و به طور کل، امراض جدی کبد شود.

علائم کبد چرب
کبد چرب معمولاص هیچ علامتی ندارد. با این حال تحقیقات نشان می دهد که حدود ۲۰ درصد التهابات کبدی به مراحل پیشرفته می رسند و در این شرایط علائمی مانند خستگی و دردهای شکمی بروز می کند. کبد در حالت ممکن است کمی بزرگ شود که با یک تست فیزیکی توسط پزشک قابل تشخیص است. متخصصان بر این باورند که چربی کبد در کنار مشکلات دیگر، سبب افزایش التهاب آن می شود. این مشکلات عبارتند از:شایع ترین علت کبد چرب، مصرف الکل و زیاده روی در مصرف آن است. البته در اکثر بیمارانی که الکل مصرف نمی کنند، علت ابتلا به این بیماری چندان روشن نیست. با این وجود عواملی چون وزن زیاد، مصرف بی رویه قند، تریگلیسرید بالا، دیابت، کم تحرکی بدن و ژنتیک، می توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
کبد چرب در نتیجه ی عدم سوخت و ساز کامل چربی بوجود می آید. چربی اضافه در سلول های کبد ذخیده شده و در اثر تجمع این چربی، عارضه ی کبد چرب اتفاق می افتد.
بی اشتهایی
کاهش وزن
دردهای شکمی
ضعف جسمانی
خستگی
گیجی

چنانچه کبد چرب تبدیل به سیروز شده باشد یا کبد در حال از کار افتادن باشد، این علائم بروز می کنند:
بزرگ شدن و پر آب شدن شکم
زردی پوست و چشم
گیجی
خون ریزی غیر طبیعی

علل کبد چرب
شایع ترین علت کبد چرب، مصرف الکل و زیاده روی در مصرف آن است. البته در اکثر بیمارانی که الکل مصرف نمی کنند، علت ابتلا به این بیماری چندان روشن نیست. با این وجود عواملی چون وزن زیاد، مصرف بی رویه قند، تریگلیسرید بالا، دیابت، کم تحرکی بدن و ژنتیک، می توانند در بروز آن نقش داشته باشند. کبد چرب در نتیجه ی عدم سوخت و ساز کامل چربی بوجود می آید. چربی اضافه در سلول های کبد ذخیده شده و در اثر تجمع این چربی، عارضه ی کبد چرب اتفاق می افتد.

علاوه بر مصرف الکل عوامل دیگر ایجاد کبد چرب عبارتند از:
چاقی مفرط
چربی خون و افزایش تریگلیسرید در خون
دیابت
عوامل ژنتیکی
کاهش وزن مکرر
عوارض جانبی برخی داروها، مانند: متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیدورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)

انواع کبد چرب
به طور کل دو نوع کبد چرب وجود دارد: الکلی و غیر الکلی
1. کبد چرب غیر الکلی NAFLD : این بیماری زمانی ایجاد می شود که کبد قادر به تجزیه چربی نیست و این مسأله سبب تجمع چربی در بافت کبد می شود. عامل این مشکل مصرف الکل نیست و در این شرایط ، بیش از ۵ درصد از کبد حاوی چربیست.
- استاتو هپاتیت غیر الکلی NASH: این بیماری که از انواع غیر الکلی کبد چرب است، سبب تورم کبد میگردد. هنگامی که بیش از ۵ درصد از کبد، چرب شده باشد و با التهاب همراه باشد، نام استاتو هپاتیت به آن اطلاق می شود.

علائم این بیماری که با التهاب و اختلال در عملکرد کبد در ارتباط است، عبارتند از:
بی اشتهایی
تهوع
استفراغ
دل درد
زردی

چنانچه این بیماری در این مرحله درمان نشود می تواند به زخم کبد، سرطان کبد، و در نهایت از کار افتادن کبد شود.
-  کبد چرب حاد بارداری

کبد چرب حاد بارداری بسیار نادر است اما این اختلال می تواند جان مادر را تهدید کند. علائم و نشانه های این بیماری در سه ماه سوم بارداری بروز می کند که عبارتند از:
تهوع و استفراق مداوم
درد در قسمت بالایی سمت راست شکم
سردرد
زردی
ضعف عمومی
خستگی
بی اشتهایی

خانم های بارداری که این علائم را مشاهده می کنند باید سریعاً مورد آزمایش قرار گیرند. درمان این بیماران شامل کنترل علائم وو در صورت لزوم، زایمان اورژانسی می باشد. بیشتر بیماران در طول چند هفته پس از زایمان بهبود میابند بدون اینکه هیچ علائمی باقی بماند.

2. کبد چرب با منشأ الکلی : کبد چرب الکلی ابتدایی ترین مرحله اختلالات کبدی مرتبط با مصرف الکل است. مصرف بی رویه الکل سبب اسیب به کبد شده و در نتیجه کبد قادر به تجزیه چربی نخواهد بود. قطع مصرف الکل می تواند سبب بهبود این وضعیت شود و پس از ۶ هفته چربی به طور کامل از بین می رود. با این وجود، اصرار در زیاده روی مصرف الکل، سبب بروز بیماری استاتوهپاتیت الکلی شده و در نهایت تبدیل به سیروز خواهد شد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا بیماری کبد چرب هستند؟
از آنجا که کبد چرب حاصل تجمع چربی های اضافه است، افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. همچنین افرادی که مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند نیز در معرض خطر هستند.تجمع چربی در کبد با مقاومت نسبت به انسولین در ارتباط مستقیم است که همین امر شایع ترین علت دیابت نوع ۲ می باشد.
 

عوامل دیگری نیز در افزایش خطر ابتلا به این بیماری دخیل هستند. از جمله:
زیاده روی در مصرف الکل
مصرف بیش از حد داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (Tylenol)
بارداری
کلسترول بالا
تریگلیسیرید بالا
سوء تغذیه
سندروم متابولیسم
کم تحرکی

کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟
معاینه فیزیکی
چنانچه کبد متورم شده باشد، پزشک می تواند با معاینه شکم، متوجه آن شود. با این وجود ممکن است تورم کبد موجب بزرگ شدن آن نشود. بنابراین علایمی مانند خستگی و بی اشتهایی را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین لازم است پزشک را در جریان سوابق درمانی، مصرف مکمل ها و سابقه مصرف الکل قرار دهید.

روشهای تشخیص
1. آزمایش خون
در صورتیکه آنزیم های کبدی در آزمایش خون بالاتر از حد نرمال باشند، به معنای وجود کبد چرب نیست اما قطعاً نشان دهنده التهاب کبدیست. آنالیزهای بیشتری نیاز است تا علت التهاب مشخص شود.

2. تصویر برداری
پزشک شما ممکن است با استفاده از سونوگرافی، ام آر آی و سی تی اسکن بتواند کبد پرب را تشخیص دهد. روش دیگری نیز برای تصویر برداری به نام فیبرو اسکن وجود دارد که درست مانند سونوگرافی با استفاده از امواج صدا، متوجه تراکم چربی در بافت کبد می شود.

3. نمونه برداری
نمونه برداری هنوز بهترین روش برای تشخیص اختلالات کبدیست. برای این کار، پزشک ابتدا به بیمار داروی بیهوشی می دهد و سپس با وارد کردن یک سوزن به داخل کبد، بخشی از بافت آن را برای آزمایش جدا می کند. این آزمایش در حال حاضر تنها روش مطمئن برای تشخیص کبد چرب یا سایر اختلالات کبد است. همچنین از این طریق، پزشک می تواند علت اصلی این بیماری را بیابد.

چگونه کبد چرب را درمان کنیم؟
تحقیقات برای یافتن درمان قطعی این بیماری همچنان ادامه دارد. اما اولین مرحله برای شروع درمان، رعایت توصیه هایی برای کاهش عوامل ابتلا به این بیماریست. این توصیه ها عبارتند از:
کاهش یا ترک مصرف الکل
کنترل کلسترول و کاهش مصرف قند و چربی های اشباع شده
کاهش وزن
کنترل میزان قند خون

در صورتیکه علت کبد چرب شما چاقی یا تغذیه نا سالم باشد، پزشک شما ممکن است افزایش فعالیت بدنی را به شما توصیه کند یا برخی مواد غذایی را از رژیم شما حذف یا به آن اضافه کند. کاهش میزان کالری روزانه نیز می تواند به کاهش وزن و بهبود وضعیت کبد کمک کند. در مراحل ابتدایی، با کاهش یا حذف غذاهای چرب و شرین می توان وضعیت کبد را بهبود بخشید. سعی کنید، رژیمی سالم مملو از میوه و سبزی تازه، غلات کامل، چربی های سالم مانند آجیل و آووکادو استفاده کنید. سویا، مرغ وماهی را جایگزین گوشت قرمز کنید و از نوشیدنی های شیرین مانند آبمیوه و نوشابه بپرهیزید.

کبد چرب در دراز مدت
بیشتر موارد کبد چرب، به بیماری های دیگر کبدی تبدیل نمی شوند. از آنجا که کبد خود را بازسازی می کند، در صورتیکه شما اقدامات لازم برای کاهش کلسترول، دیابت، غذاهای ناسالم، الکل و چاقی را انجام دهید، کبد به حالت عادی باز می گردد.

در صورتیکه کبد چرب درمان نشود، می تواند به سایر امراض کبدی مانند سرطان کبد و سیروز تبدیل شود. پیشرفت سیروز به علت ایجاد بیماری بستگی دارد. در مورد کبد چرب الکلی، ادامه مصرف الکل می تواند منجر به نارسایی کبد شود. دربیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی، این بیماری به ندرت سبب ایجاد زخم کبد یا سیروز می شود اما مبتلایان به استاتو هپاتیت بیشتر در معرض ابتلا به زخم کبدی و امراض کبدی هستند. این بیماری در حدود ۲۰ درصد از مبتلایان، پیشرفت کرده و به مرض کبدی تبدیل می شود. چنانچه کبد چرب تبدیل به سیروز شود، خطر نارسایی کبد و مرگ وجود دارد. علاوه بر این، احتمال سرطان کبد و مرگ بر اثر مشکلات قلبی نیز افزایش میابد.

چگونه از بیماری کبد چرب پیشگیری کنیم؟
با مراقبت از کبد به راحتی می توان از بروز علائم و بیماری های مرتبط با کبد پیشگیری کرد. برخی از اقدامات لازم عبارتند از:
کاهش مصرف ترک مصرف الکل
تغذیه سالم و متعادل
کنترل دیابت
حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز
به کمک این اقدامات می توانید تا حد زیادی خطر اختلالات کبدی را از خود دور کنید اما توجه به سلامت عمومی بدن نیز امری ضروریست.